وایت اسپریت نوعی ماده شیمیایی خاص است که در بسیاری از صنایع، مورد استفاده قرار می‌گیرد. وایت اسپریت نوعی ماده بدون رنگ و قابل اشتعال است که برای رقیق‌سازی و ایجاد شفافیت در صنایعی مانند رنگ‌سازی و نقاشی انواع وسیله‌های مختلف به کار برده می‌شود.
با توجه به اینکه وایت اسپریت‌ها ساختارهای شیمیایی بسیار جالبی دارند، کاربردهای مختلفی در صنایع مختلف نیز دارند. برای آشنایی بیشتر با وایت اسپریت و ساختار و ویژگی‌های آن، در این مقاله با ما همراه باشید.
وایت اسپریت که به آن اسپریت معدنی، حلال ۴۰۲ و حلال ۴۰۳ نیز گفته می‌شود، مایعی بی رنگ است که به عنوان حلال ارگانیک و معدنی در انواع نقاشی‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
می‌توان گفت که یکی از پرمصرف‌ترین حلال‌های رنگی در صنعت نقاشی و تزیینات، وایت اسپریت است. اکثر نقاش‌ها و هنرمندان برای تمیز کردن و شستشوی قلم‌موی خود از رنگ‌های دیگر، از وایت اسپریت استفاده می‌کنند. وایت اسپریت، ویژگی‌های مختلفی دارد که باعث می‌شود این حلال یکی از پرکاربردترین حلال‌های صنعتی ارگانیک باشد. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این ماده، نقطه ذوب منفی ۴۰ درجه سانتی‌گرادی آن است. نقطه جوش وایت اسپریت نیز بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد متغیر می‌باشد.
اغلب افراد، وایت اسپریت‌ها را با نام حلال‌های نفتی می‌شناسند. وایت اسپریت‌ها که عمدتا از محصولات گروه AW هستند، برای اهداف مختلفی به کار برده می‌شوند. حلال، رقیق‌کننده و شستشودهنده از جمله موارد مصرفی وایت اسپریت‌ها هستند. علاوه بر کاربردهای اصلی، وایت اسپریت‌ها به عنوان مواد افزودنی و جانبی، در برخی از صنایع نیز به کار برده می‌شوند. صنایع رزین، لاک سازی، چسب سازی، تینرسازی، سیم سازی، واکس و پولیش، چرم سازی و مرکب سازی از جمله صنایع مهمی هستند که وایت اسپریت‌ها به عنوان مواد افزودنی جانبی در آن‌ها استفاده می‌شود.
تشکیل وایت اسپریت‌ها از ترکیبات هیدروکربن‌های آلفاتیک و آلیسیلیک C7 تا C12 باعث می‌شود تا وایت اسپریت‌ها به عنوان حلال در آئروسل‌ها، رنگ‌ها، مواد شیمیایی، لاک‌ها و پولیش‌ها مورد استفاده قرار بگیرند. 60% از کل وایت اسپریت تولید شده در اروپای غربی در صنایع لاک سازی و پولیش استفاده می‌شود.
ساختار هیدروکربنی موجود در وایت اسپریت‌ها باعث می‌شود تا میزان بو و ظرفیت عملکردی وایت اسپریت‌ها متفاوت از یکدیگر باشد. وجود زنجیره‌های هیدروکربنی آروماتیک که شامل زایلین و تولوئن هستند، باعث می‌شود تا بو و میزان عملکرد هر وایت اسپریتی متفاوت از دیگری باشد. هیدورکربن‌های آروماتیک زایلین و تولوئن به مقدار کمی در وایت اسپریت‌ها موجود هستند. در واقع، با حذف هیدروکربن‌های آروماتیک، وایت اسپریت‌هایی بی‌بو تولید می‌شود که می‌توان از آن‌ها در ظرفیت‌های بالاتری برای حلالیت استفاده کرد.
کاربردهای دیگر وایت اسپریت‌ها
همان طور که گفته شد، وایت اسپریت‌ها در دسته‌بندی مواد نفتی معطر قرار می‌گیرند و یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین حلال‌های صنعتی هستند که به عنوان حلال در صنایع مختلف به کار برده می‌شوند. علاوه بر خاصیت رقیق‌کنندگی، این مواد خاصیت تمیزکاری نیز دارند و برای تمیز کردن گریس و روغن‌های اضافی موجود در قطعات مکانیکی و ماشین‌آلات، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از آنجایی که تربانتین گیاهی مورد استفاده در نقاشی می‌تواند باعث حساسیت‌هایی در افراد شود، پیشنهاد می‌شود به جای تربانتین از وایت اسپریت استفاده شود. وایت اسپریت در مقایسه با تربانتین نقطه اشتعال پایین‌تر و سمی بودن کمتری دارد. لازم به ذکر است که هنرمندان و نقاشان برای ایجاد اثرگذاری بیشتر باید از وایت اسپریت‌هایی با گریدهای بالاتر استفاده کنند. تداخل رنگدانه‌ها با وایت اسپریت باعث می‌شود تا عملکرد وایت اسپریت ضعیف شده و تاثیر کمتری داشته باشد. به همین دلیل، هنرمندان باید از وایت اسپریت با گریدهای بالاتری استفاده کنند.
با حذف برخی از زنجیره‌های هیدروکربنی موجود در وایت اسپریت‌ها، می‌توان بو و ترکیبات معطر آن‌ها را کاهش داد و از این نوع وایت اسپریت در جایی که انسان ارتباط نزدیکی با حلال دارد، استفاده کرد. ترکیبات هیدروکربن با زنجیره کوتاه‌تر و فراریت کمتر باعث می‌شود تا این نوع از وایت اسپریت‌ها، فاقد بوی نامطبوع باشند.
اگرچه وایت اسپریت به عنوان سوخت مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما به دلیل قابلیت اشتعال پذیری که دارد می‌تواند به عنوان نفت سفید در اجاق گازهای دستی مورد استفاده قرار گیرد؛ چراکه این ماده سبک‌تر از نفت سفید است.
همان طور که قبلا نیز گفتیم، وایت اسپریت علاوه بر خاصیت رقیق‌کنندگی، خاصیت پاک‌کنندگی و تمیز کردن هم دارد. به همین دلیل، از این ماده در افزودنی‌های سوخت و روغن موتور استفاده می‌شود که باعث حل کردن روغن‌ها و گریس‌های موجود در خودرو می‌شود.
وایت اسپریت‌ها ترکیباتی با زنجیره هیدروکربنی و ترکیبات آروماتیک هستند که به سه نوع با گریدهای مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. گریدهای مختلف وایت اسپریت شامل سه نوع سولفوریزاسیون (نوع ۱)، استخراج حلال (نوع ۲) و هیدروژناسیون (نوع ۳) می‌باشد. هر سه گرید مختلف وایت اسپریت، ویژگی‌های مهم و معینی دارند که عبارت است از:
-درجه معمولی
-درجه اشتعال بالا
-درجه اشتعال پایین
موارد ایمنی مهم استفاده از وایت اسپریت
وایت اسپریت یکی از مواد نفتی معطر است که در اغلب موارد به عنوان محرک شناخته می‌شود. وجود ترکیبات هیدروکربنی و آروماتیک در این ماده باعث شده تا وایت اسپریت یکی از حساس‌ترین مواد شیمیایی باشد. چنانچه افراد با موارد ایمنی استفاده از وایت اسپریت‌ها آشنا نباشند، ممکن است باعث وقوع خطرات و اتفاقاتی ناگوار گردد. بنابراین قبل از مصرف وایت اسپریت‌ها، اطلاع از موارد و نکات ایمنی درباره آن‌ها مهم و حائز اهمیت است. در ادامه مطلب به ذکر برخی از این موارد و نکات ایمنی می‌پردازیم.
_چنانچه وای اسپریت، مستقیما وارد ریه‌های افراد شود باعث آسیب‌های ریوی خواهد شد.
_استنشاق وایت اسپریت خطرناک بوده و باعث سوزش بینی، گلو، ریه‌ها، ناراحتی معده و سرگیجه می‌شود.
_تماس پوستی با وایت اسپریت باعث آسیب‌های پوستی و خشکی پوست می‌شود. تماس پوستی در دراز مدت، باعث التهاب و تاول پوست یا درماتیت پوستی می‌شود که به آن درماتیت تماسی نیز می‌گویند.
_تماس وایت اسپریت با چشم نیز باعث قرمزی و سوزش چشم می‌شود و در صورت استمرار باعث به‌وجود آمدن مشکلات جدی‌تری خواهد شد.
_به طور کلی، قرار گرفتن در معرض وایت اسپریت در مدت زمان طولانی باعث می‌شود تا افراد دچار افسردگی سیستم مرکزی عصبی شده و عوارضی حاد داشته باشند. همچنین در معرض وایت اسپریت قرار گرفتن برای مدت زمان طولانی، می‌تواند علائمی مانند اعتیاد به مواد مخدر داشته باشد و باعث بیهوشی فرد موردنظر شود.
آبان پترو فعالیت خود را در زمینه صادرات مشتقات نفتی و پتروشیمی با رویکرد بازرگانی بین المللی و با ایجاد اشتراکات تولیدی در دستور کار خود قرار داده است.
